INTEGRACJA SENSORYCZNA
Integracja sensoryczna to proces, w którym następuje organizacja wrażeń dostarczanych do organizmu, aby mogły być wykorzystywane w celowym działaniu, czyli w reakcji adaptacyjnej.
Sensoryczna integracja to proces, w którym mózg informacje ze zmysłów:
Sensoryczna integracja to proces, w którym mózg informacje ze zmysłów:
- przyjmuje,
- przesiewa
- eliminuje,
- rozpoznaje,
- interpretuje,
- integruje z już posiadanymi, aby następnie odpowiedzieć właściwą reakcją ruchową, czyli „zastosować je do użytku”.
Dr J. Ayres wykazała, że najwcześniej dojrzewające zmysły: dotykowy, proprioceptywny i przedsionkowy odgrywają zasadniczą rolę w rozwoju dziecka Stanowią one podstawę, która wraz z rozwojem i integracją odruchów stanowi fundament rozwoju dziecka.
- Układ dotykowy ma receptory umiejscowione w skórze i na jej powierzchni, odbierające wrażenia lekkiego i głębokiego dotyku, nacisku, ciepła, zimna, bólu.
- Propriocepcja to odbiór wrażeń płynących z mięśni i ścięgien, informujących mózg o położeniu ciała, jego poszczególnych części oraz o tym, czy i jakie ruchy wykonuje.
- Układ przedsionkowy (inaczej zmysł równowagi) ma receptory w uchu wewnętrznym, reaguje na siłę grawitacji, ruch linearny i obrotowy oraz przyspieszenie.
Odbiór wrażeń dotykowych i proprioceptywnych ma podstawowe znaczenie dla rozwoju percepcji schematu ciała. Wpływa, więc na funkcje motoryczne: koordynację ruchów, sprawność manualną i lateralizację, planowanie sekwencji ruchów, co z kolei znajduje odzwierciedlanie w rozwoju samoobsługi, przyswajaniu technik rysowania i pisania, w posługiwaniu się narzędziami.
Układ przedsionkowy pomaga w prawidłowym odbiorze wrażeń przez inne systemy sensoryczne (wzrokowy, słuchowy, proprioceptywny). Ma wpływ na stabilizację napięcia mięśniowego, utrzymanie równowagi, koordynację, płynność ruchów ciała i ruchów gałek ocznych – a zatem na postawę ciała podczas aktywności ruchowej, oraz przy wykonywaniu zadań przy stole, właściwą sprawność rąk i współpracę między rękami. Znajduje to również odzwierciedlenie w przyswajaniu technik szkolnych, jak również nabywaniu sprawności ruchowej i umiejętności w zakresie samoobsługi.
Układ przedsionkowy (zmysł równowagi) ma receptory w uchu wewnętrznym, reaguje na siłę grawitacji, ruch liniowy, obrotowy oraz przyspieszenie.
Zmysł równowagi ma wpływ na inne zmysły: wzrokowy, słuchowy, proprioceptywny. Jest połączony z narządem słuchu dzięki VIII nerwowi czaszkowemu, który unerwia oba te zmysły, ma zakończenia w jądrze przedsionkowym w rdzeniu przedłużonym.
Układ przedsionkowy wpływa na stabilizację napięcia mięśniowego, utrzymanie równowagi, koordynację, płynność ruchów ciała i ruchów gałek ocznych, a więc postawę ciała w czasie aktywności fizycznej, przy wykonywaniu zadań stolikowych, sprawność i współpracę między rękami. Odzwierciedla się to w przyswajaniu technik szkolnych, nabywaniu sprawności ruchowej i umiejętności w zakresie samoobsługi.
Propriocepcja to odbiór wrażeń płynących za pomocą proprioceptorów, (umiejscowionych w mięśniach, stawach, oczach, uszach) do mózgu, informujących o położeniu ciała i wykonywanym ruchu.
Niedojrzałość układu przedsionkowego przejawia się charakterystycznymi zaburzeniami w funkcjonowaniu dziecka, na co dzień oraz trudnościami w nauce.
Nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu przedsionkowego mogą mieć charakter podwrażliwości lub nadwrażliwości (niepewności grawitacyjnej).
Układ przedsionkowy odpowiada za:
Układ przedsionkowy pomaga w prawidłowym odbiorze wrażeń przez inne systemy sensoryczne (wzrokowy, słuchowy, proprioceptywny). Ma wpływ na stabilizację napięcia mięśniowego, utrzymanie równowagi, koordynację, płynność ruchów ciała i ruchów gałek ocznych – a zatem na postawę ciała podczas aktywności ruchowej, oraz przy wykonywaniu zadań przy stole, właściwą sprawność rąk i współpracę między rękami. Znajduje to również odzwierciedlenie w przyswajaniu technik szkolnych, jak również nabywaniu sprawności ruchowej i umiejętności w zakresie samoobsługi.
Układ przedsionkowy (zmysł równowagi) ma receptory w uchu wewnętrznym, reaguje na siłę grawitacji, ruch liniowy, obrotowy oraz przyspieszenie.
Zmysł równowagi ma wpływ na inne zmysły: wzrokowy, słuchowy, proprioceptywny. Jest połączony z narządem słuchu dzięki VIII nerwowi czaszkowemu, który unerwia oba te zmysły, ma zakończenia w jądrze przedsionkowym w rdzeniu przedłużonym.
Układ przedsionkowy wpływa na stabilizację napięcia mięśniowego, utrzymanie równowagi, koordynację, płynność ruchów ciała i ruchów gałek ocznych, a więc postawę ciała w czasie aktywności fizycznej, przy wykonywaniu zadań stolikowych, sprawność i współpracę między rękami. Odzwierciedla się to w przyswajaniu technik szkolnych, nabywaniu sprawności ruchowej i umiejętności w zakresie samoobsługi.
Propriocepcja to odbiór wrażeń płynących za pomocą proprioceptorów, (umiejscowionych w mięśniach, stawach, oczach, uszach) do mózgu, informujących o położeniu ciała i wykonywanym ruchu.
Niedojrzałość układu przedsionkowego przejawia się charakterystycznymi zaburzeniami w funkcjonowaniu dziecka, na co dzień oraz trudnościami w nauce.
Nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu przedsionkowego mogą mieć charakter podwrażliwości lub nadwrażliwości (niepewności grawitacyjnej).
Układ przedsionkowy odpowiada za:
- kontrolowanie ruchów związanych z przyśpieszeniem liniowym i kątowym działającym na organizm człowieka,
- orientację w położeniu ciała w stosunku do powierzchni ziemi,
- informację ośrodkowego układu nerwowego o położeniu głowy w relacji do reszty ciała oraz otaczającej przestrzeni,
- odbieraniem informacji związanymi z oddziaływaniem grawitacyjnym, oraz poczucie bezpieczeństwa grawitacyjnego,
- podtrzymywaniem prawidłowego napięcia mięśniowego,
- wyzwlanie odruchów niezbędnych do utrzymania pozycji ciała w spoczynku,
- utrzymanie stałego pola widzenia w czasie ruchów głowy,
- prawidłową organizację wokół środkowej linii ciała,
- ma wpływ na rozwój mowy,
- ma wpływ na autonomiczny układ nerwowy ( przewód pokarmowy – odruch wymiotny).
Zmysł dotyku ma wpływ na:
- poznawanie swojego ciała,
- rozpoznawanie przedmiotów bez pomocy wzroku,
- różnicowanie bodźców dotykowych,
- rozwój emocjonalny.
Układ proprioceptywny odpowiada za:
- poczucie cielesnej obecności ciała i poszczególnych jego części w przestrzeni,
- tworzenie lateralizacji,
- tworzenie somatognozji,
- percepcję położenia narządów jamy ustnej podczas mówienia,
- percepcję kształtów drobnych przedmiotów,
- swobodne wykonywanie ruchów precyzyjnych,
- poruszanie częściami ciała bez kontroli wzroku,
- wytwarzanie odruchów prostowania i równowagi służące prawidłowej motoryce i przyczyniają się do przeciwdziałania sile grawitacji.
Propozycja ćwiczeń wykonywanych w warunkach domowych:
Normalizacja układu dotykowego:
- zawijanie w matę , koc, dywan,
- rolowanie piłki po dziecku,
- masaż tkaninami o różnej fakturze,
- ścieranie kropek narysowanych na różnych częściach ciała,
- masaż całego ciała wg wskazówek terapeuty np. masaż Willbarger,
- rysowanie na dłoniach dziecka na plecach dziecko odgaduje narysowane kształty,
- wyszukiwanie przedmiotów ukrytych w grochu, kaszy, ryżu,
- przepychanie ciężkich rzeczy,
- przeciąganie liny, przepychanie się,
- zabawa w ,,koguty”,
- zabawy w piaskownicy w wodzie.
Ćwiczenia stymulujące układ przedsionkowy:
- korzystanie z huśtawek i karuzel,
- ręce obejmują kolana i ,,kołyska” w przód w tył i na boki,
- zabawa w ,,bociana” ,,jaskółkę”,
- chodzenie po krawężnikach, kładkach,
- zabawy na dużej piłce,
- w klęku podpartym wyciąganie na sygnał rak i nóg (np. prawa ręka do przodu, lewa ręka do tyłu i tak naprzemiennie),
- huśtanie dziecka w kocu,
- dziecko asekurowane korzysta z hulajnogi, deskorolki.
Ćwiczenia doskonalące koordynację wzrokowo – ruchowa:
- wodzenie wzrokiem za poruszającym się przedmiotem bez poruszania głową,
- szybka lokalizacja miejsca poruszającego się przedmiotu,
- łapanie światła na ścianie na podłodze,
- kreślenie symetrycznych kół stopą i naprzemienna ręką,
- rzuty do celu podczas podskoków na sprężającym podłożu,
- odbijanie rakietką do ping-ponga lub do badmintona balona przywiązanego sznurkiem do sufitu,
- wszelkie rzuty celownicze,
- przeskakiwanie przez przeszkody o różnej wysokości.
Zalecane pomoce i materiały do ćwiczeń:
Do stymulacji układu przedsionkowego:
- huśtawka, fotel bujany, różne typy hamaków, hulajnoga, wiszący worek, stołek obrotowy,
- różnego rodzaju równoważnie, materac dmuchany, deskorolki, trampolina, bieżnie mechaniczne, piłki rehabilitacyjne.
Do stymulacji dotykowej i proprioceptywnej:
- kompresy żelowe, taśmy rehabilitacyjne, wycieraczki o różnej fakturze, drobne przedmioty o różnej fakturze, wielkości ukryte w kaszy, piasku, ryżu itp. materiale sypkim,
- mata rehabilitacyjna o gumowych wypustkach, masażery drewniane, plastykowe i elektryczne,
- wałki, szczotki silikonowe, miotełki z piór, pędzle o różnej wielkości i twardości włosia,
- pudełko dotykowe z otworem na dłonie.
Do koordynacji ruchowej:
- puzle do gry w klasy wykonane z dostępnych środków, kawałków wykładzin, chodniczków lub kocyka,
- tunele , tory przeszkód zrobione z domowych przedmiotów,
- worki do skakania, płaskie przedmioty mogą być o różnej fakturze i różnej wielkości ( imitujące kamienie),
- różnego rodzaju piłki,
- tarcza z rzutkami na rzepy.
Do usprawniania schematu ciała, małej motoryki i ćwiczeń grafomotorycznych:
- drewniany model postaci z ruchomymi częściami ciała,
- gry np. ,,Operacja”, Ubieranie modelek ,
- masa solna lub plastelina,
- klamerki do bielizny,
- farby pędzle wałeczki malarskie,
- papier pakowy, gazety, folia bąbelkowa,
- piłeczki i woreczki o różnej fakturze i o różnej wielkości,
- tablice magnatyczne z różnego rodzaju magnesami,
- przewlekane labirynty,
- różne gry zręcznościowe np. bierki itp.